ABD Başkanı Donald Trump, ikinci başkanlık döneminin ilk gününde Dünya Sağlık Örgütü’nden (DSÖ) çekilme kararını resmen onayladı. Washington yönetiminin bu hamlesinin ardından, İtalya, Arjantin ve Macaristan gibi bazı ülkelerin de DSÖ üyeliğini gözden geçirdiği bildirildi.
ABD’nin DSÖ’den ayrılma gerekçeleri arasında, örgütün KOVID-19 pandemisini ve diğer küresel sağlık krizlerini yönetmedeki başarısızlığı, bağımsız hareket edememesi, siyasi etkilere açık olması ve uzun süredir beklenen reformları hayata geçirememesi gibi faktörler bulunuyor. Ayrıca, ABD DSÖ’ye en büyük mali katkıyı yapan ülke olarak orantısız bir yük taşıdığını belirtiyor.
ABD'NİN AYRILIĞI DSÖ’DE BÜYÜK FİNANSMAN AÇIĞI YARATACAK
Ekonomim'in haberine göre ABD, 2024-2025 dönemi için DSÖ’nün 6,9 milyar dolarlık bütçesinin yüzde 22’sini karşılıyordu. Bu oran, yaklaşık 958,5 milyon dolara denk geliyor ve büyük kısmı gönüllü bağışlardan oluşuyordu. Washington’un DSÖ’den çıkması, halihazırda mali zorluklarla mücadele eden örgütün bütçesinde ciddi bir finansman açığı yaratacak.
ABD’nin kararının ardından, bazı ülkeler de DSÖ üyeliğini sorgulamaya başladı.
İTALYA, ARJANTİN VE MACARİSTAN ÜYELİKTEN ÇEKİLMEYİ TARTIŞIYOR
ABD'nin çekilme kararının ardından İtalya, Arjantin ve Macaristan gibi ülkelerde DSÖ’ye üyelik konusu yeniden gündeme geldi.
İtalya Başbakan Yardımcısı Matteo Salvini, ülkesinin DSÖ’den ayrılmasını öngören bir yasa tasarısı sundu. “İtalya, vergi mükellefleri tarafından finanse edilen ancak çokuluslu ilaç şirketleriyle yakın bağları olan bir uluslararası güç merkezine bağlı kalmamalıdır” ifadelerini kullandı.
Arjantin, ABD’nin kararından bir hafta sonra DSÖ’den çekileceğini duyurdu. Buenos Aires yönetimi, örgütün siyasi baskı altında kaldığını ve pandemi yönetimi konusunda ciddi görüş ayrılıkları yaşandığını belirtti.
Macaristan, DSÖ’den çekilme kararını değerlendirdiğini açıklarken, hükümetten yapılan açıklamada “Dünyanın en güçlü ülkesi bir örgütten çekilmeye karar verirse, Macar hükümeti de bu adımı dikkatlice değerlendirmelidir” ifadeleri kullanıldı.
İNGİLTERE VE RUSYA'DA DSÖ TARTIŞMALARI BÜYÜYOR
Rusya’da, Devlet Başkanı Vladimir Putin’in partisinin eski Başkan Yardımcısı Pyotr Tolstoy, “DSÖ’nün Rusya’daki faaliyetleri incelenmeli, üyeliğimiz askıya alınmalı hatta tamamen ayrılmalıyız” açıklamasını yaptı.
Birleşik Krallık’ta, Reform Partisi lideri Nigel Farage’ın kurduğu "Action on World Health" (AWH) grubu, DSÖ’nün yeniden yapılandırılması veya alternatif bir küresel sağlık kuruluşunun kurulması için "Bell Review" isimli bir inceleme başlattığını duyurdu.
Çalışmaya eski DSÖ ve Birleşmiş Milletler çalışanlarından oluşan 9 kişilik bir uzman heyeti liderlik edecek. Grubun başkanı, eski DSÖ tıbbi memuru David Bell, “DSÖ, temel halk sağlığı ilkelerinden uzaklaştı. Ancak doğru reformlarla yeniden itibar kazanabilir. Aksi takdirde, daha etkin bir küresel sağlık organizasyonu onun yerini alabilir” dedi.
TÜRKİYE'NİN DSÖ’YE KATKILARI VE ÜYELİK TARTIŞMALARI
DSÖ’nün resmi bütçe raporlarına göre, Türkiye, 2024 yılı itibarıyla örgüte 1 milyar TL’nin (yaklaşık 28,6 milyon dolar) üzerinde ödeme yaptı. Türkiye’nin üyelik katkı payına ek olarak, gönüllü projeler kapsamında yaptığı ek ödemeler de tartışma konusu olmaya devam ediyor.
Türkiye'nin DSÖ’ye sağladığı mali katkının karşılığında ne tür kazanımlar elde ettiği ve örgütle olan ilişkisini nasıl şekillendireceği, önümüzdeki süreçte daha fazla gündeme gelebilir.
